Του Δημήτρη Μπεκιάρη
Όπως ανακοίνωσε ο Τούρκος υπουργός Ενέργειας Τανέρ Γιλντίζ, η Τουρκία και για την ακρίβεια η «Ανώνυμη Εταιρεία Πετρελαίων της Τουρκίας» (TPAO) θα υπογράψει στο άμεσο μέλλον συμφωνία που αφορά σε έρευνες για φυσικό αέριο και πετρέλαιο με την Ολλανδο – βρετανική εταιρεία πετρελαίου Shell . Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, οι έρευνες πρόκειται να διεξαχθούν στην περιοχή ανοικτά της Αττάλειας, σε σημείο που το βάθος υπολογίζεται στα 2.500 μέτρα. Εκτός αυτού η συμφωνία περιλαμβάνει έρευνες για φυσικό αέριο στους κόλπους της Μερσίνης και της Αλεξανδρέττας. Όπως αναφέρουν πληροφορίες, οι οποίες έχουν δημοσιοποιηθεί, το κόστος της εγκατάστασης της πλατφόρμας θα το αναλάβει εξ’ ολοκλήρου η Shell, ενώ το ύψος των επενδύσεων, σε περίπτωση που βρεθεί πετρέλαιο θα υπερβεί το 1 δις. δολάρια
Αν και πολλοί είναι εκείνοι, οι οποίοι υποδέχτηκαν την κατ’ αρχήν συμφωνία ανάμεσα στην «Ανώνυμη Εταιρεία Πετρελαίων της Τουρκίας» και στον Ολλανδο – βρετανικό κολοσσό ως αιφνιδιασμό, στην πραγματικότητα η επικείμενη συνεργασία των δύο πλευρών δεν πρέπει να προκαλεί καμία έκπληξη.
Ο κυπριακός αποκλεισμός της Shell
Δεν χωρά αμφιβολία ότι η συμφωνία της TPAO με τη Shell αποτελεί αντίμετρο στην ενεργειακή πολιτική την οποία ακολουθεί με συνέπεια τα τελευταία χρόνια η Κυπριακή Δημοκρατία. Συγκεκριμένα αποτελεί αντίμετρο στη συνεργασία της Κύπρου με το Ισραήλ και στην εξόρυξη φυσικού αερίου από την αμερικανική εταιρεία Noble Energy. Η Άγκυρα μέχρι σήμερα έχει αντιδράσει με άκρως επιθετικό τρόπο στην στρατηγικής σημασίας απόφαση της Λευκωσίας να ασκήσει το κυριαρχικό της δικαίωμά για καθορισμό ΑΟΖ, αλλά και εκείνο για εξόρυξη και εκμετάλλευση του ορυκτού της πλούτου. Η Ολλανδο-βρετανική Shell έχει κι εκείνη τους δικούς της λόγους να συμπράξει με την Τουρκία. Οι βασικότεροι όλων είναι ότι η συνεργασία της Κύπρου και του Ισραήλ και η εμπλοκή της Noble Energy στην υπόθεση της εξόρυξης φυσικού αερίου στο «Οικόπεδο 12» αποτέλεσαν τις βάσεις του αιτιολογικού πλαισίου της απόφασης της Λευκωσίας να διακόψει απότομα τις συζητήσεις με τη Shell για συνεργασία – συμφωνία 20ετούς διάρκειας, η οποία αφορούσε σε αποκλειστική προμήθεια φυσικού αερίου από τον Ολλανδο – βρετανικό κολοσσό. Μία τέτοια συμφωνία θα δημιουργούσε σοβαρές επιπλοκές στην στρατηγικού χαρακτήρα προσέγγιση Κύπρου – Ισραήλ, δεδομένου ότι και η ισραηλινή πλευρά επιθυμεί και επιδιώκει να προμηθεύει την Κύπρο με φυσικό αέριο. Ταυτόχρονα ο εντοπισμός των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου και εντός της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, αποτελούν εκ των προτέρων προϋπόθεση για την ενεργειακή αυτονομία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Για ποιον λόγο, λοιπόν, η Κύπρος θα έπρεπε να υπογράψει μία εξαιρετικά οικονομικά ασύμφορη συμφωνία με τη Shell; Σε αυτό το σημείο υπενθυμίζεται ότι την 1η Μαρτίου 2011, ο πρόεδρος της ισραηλινής εταιρείας Delek Energy Gideon Tadmor εξέφρασε τις απόψεις του αναφορικά με την πρόταση της Shell χαρακτηρίζοντάς την πάρα πολύ ακριβή. Σε εκείνη τη συγκυρία ο ίδιος δεν είχε παραλείψει να αναφερθεί στην ετοιμότητα της Delek Energy, ώστε να προχωρήσει στην προμήθεια φυσικού αερίου πριν από το 2014. Η Noble Energy έχει από κοινού με την ισραηλινή Delek τα δικαιώματα στα πλούσια οικόπεδα του Ισραήλ «Λεβιάθαν», «Tamar» και «Dalit». Επίσης, ακόμη νωρίτερα, δηλαδή τον Φεβρουάριο του 2011, είχε γνωστοποιηθεί ότι είχε ξεσπάσει σκληρός παρασκηνιακός «πόλεμος» ανάμεσα στην Noble Energy και στη Shell για το θέμα της συνεργασίας με την Κυπριακή κυβέρνηση. Η Noble Energy από κοινού με την Delek είχαν υποβάλλει πρόταση για μεταφορά φυσικού αερίου από το Ισραήλ στην Κύπρο, μέσω υποθαλάσσιου αγωγού, πριν από το 2014. Στη συνέχεια η ισραηλινή πλευρά έδειξε να δίνει προβάδισμα στη μεταφορά LNG (υγροποιημένο αέριο) μέσω πλωτών μέσων και στη δημιουργία κόμβου μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου στην Κύπρο, αντί της κατασκευής υποθαλάσσιου αγωγού, ο οποίος έχει υψηλό κόστος. Ο Αβραάμ Σόφαερ, πρώην σύμβουλος της Noble Energy, είχε ήδη χαρακτηρίσει τη μεταφορά LNG ως την πιο συμφέρουσα και εξασφαλισμένη λύση. Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι οι αντιδράσεις της Shell στο προσκήνιο και στο παρασκήνιο συμπίπτουν με τις μεγάλες επενδύσεις που σχεδιάζει και υλοποιεί σήμερα ο Ολλανδο – Βρετανικός Κολοσσός στον τομέα του LNG. Οι διαφωνίες ανάμεσα στη Shell και στην Noble Energy είχαν διαπιστωθεί σε ζητήματα που αφορούν στην έρευνα και στην εξόρυξη φυσικού αερίου στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου. Η διακοπή, από την πλευρά της Λευκωσίας, των συζητήσεων για την 20ετή συμφωνία με τη Shell συνεπάγεται, όπως καθίσταται αντιληπτό, απώλεια κερδών για την πετρελαϊκή πολυεθνική εταιρεία. Η Shell αναζητά νέους τρόπους για να διασφαλίσει την παρουσία της στην ανατολική Μεσόγειο .Οι παρενέργειες, σε πολιτικό επίπεδο είναι ορατές σήμερα. Ο, επί της ουσίας, ρεβανσισμός της Shell έναντι της Κύπρου και της κυπριακής κυβέρνησης διαπιστώνεται απόλυτα από τον όχι και τόσο αιφνίδιο εναγκαλισμό με την Τουρκία.
Οι προειδοποιητικές «βολές» και η WWF
Της συμφωνίας της Shell με την TPAO είχαν προηγηθεί διάφορες απόπειρες να τοποθετηθούν εμπόδια στην ενεργειακή πολιτική της Λευκωσίας και πιο συγκεκριμένα στην εξόρυξη φυσικού αερίου από τα κοιτάσματα που έχουν εντοπιστεί στο «Οικόπεδο 12» ή άλλως στο «Οικόπεδο Αφροδίτη» εντός της κυπριακής ΑΟΖ.
Στις αρχές του περασμένου Ιουλίου δύο Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, η WWF, η οποία διασυνδέεται άμεσα με τμήματα της υπερεθνικής ελίτ (πολυεθνικές εταιρείες όπως οι HSBC, IKEA, CANNON, UNIROSS, ΝΟΚΙΑ κα) και η Oceana, με επιστολές τις οποίες έστειλαν στις κυπριακές και ευρωπαϊκές αρχές κατέστησαν δηλωτική την πρόθεσή τους να βάλουν εμπόδια στις γεωτρήσεις χρησιμοποιώντας το επιχείρημα ότι οι γεωτρήσεις εμπίπτουν στην προστατευόμενη ζώνη του υποθαλάσσιου βουνού «Ερατοσθένης».
Νωρίτερα τον Φεβρουάριο του 2011 η WWF είχε στείλει άλλη επιστολή στην οποία μεταξύ άλλων σημείωνε ότι ««Ο πυθμένας της Ανατολικής Μεσογείου είναι γεμάτος από μια ζωή για έναν τύπο πολύ ειδικό και μοναδικό. Η WWF καταδικάζει σθεναρά τις αδιάκριτες διατρήσεις των αποθεμάτων της βιοποικιλότητας που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ανεπανόρθωτη βλάβη». Η WWF, παρότι παγκόσμια Μη Κυβερνητική Οργάνωση με περιβαλλοντικές «ευαισθησίες» διασυνδέεται άμεσα με τη Shell.
Τον Ιούλιο του 2011 είχα αποκαλύψει στο www.newscode.gr ολόκληρο το πλαίσιο της διασύνδεσης της WWF με την Ολλανδο – Βρετανική Shell. Ολόκληρο το δημοσίευμα με τίτλο «Ο ομφάλιος λώρος WWF και Shell και το «μπλόκο» στο φυσικό αέριο της Κύπρου» μπορεί κανείς να το διαβάσει εδώ: http://www.newscode.gr/epicheirhseis/story/41340/o-omfalios-lwros-wwf-kai-shell-kai-to-mploko-sto-fysiko-aerio-ths-kyproy
Προβληματισμός στην Κύπρο για τη στρατηγική της Noble
Ταυτόχρονα με την καταρχήν συμφωνία Shell και TPAO, ανησυχία σε κυπριακούς κύκλους προκαλούν πολύ πρόσφατες δηλώσεις του προέδρου της αμερικανικής Εταιρείας Noble Energy στο Χιούστον των ΗΠΑ. Η ανησυχία εκδηλώνεται για το ενδεχόμενο απομάκρυνσης της προοπτικής εξέλιξης της Κύπρου σε ενεργειακό κόμβο, ως διαμετακομιστικού κέντρου μεταφοράς φυσικού αερίου από την ανατολική Μεσόγειο στην Ευρώπη. Κατά τη διάρκεια 4ωρης παρουσίασης σε διεθνείς οικονομικούς αναλυτές ο πρόεδρος και ανώτατα στελέχη της Noble Energy κατέστησαν σαφές ότι η εταιρεία εξετάζει πλέον πέντε διαφορετικούς σχεδιασμούς για τη σύνδεση με υφιστάμενα τερματικά υγροποίησης στην Αίγυπτο. Επίσης η εταιρεία εξετάζει το ενδεχόμενο κατασκευής τερματικού σταθμού στο Ισραήλ ή και εκείνο της κατασκευής πλωτού τερματικού υγροποίησης. Σε ότι έχει να κάνει με την προοπτική εξαγωγής φυσικού αερίου στην Ευρώπη, ο πρόεδρος της αμερικανικής εταιρείας άφησε ανοιχτό το θέμα δηλώνοντας «Ευρώπη ή Απω Ανατολή, αυτό είναι νωρίς να το πούμε». Και όλα αυτά δεδομένου ότι πάγια θέση της αμερικανικής εταιρείας υπήρξε μέχρι σήμερα η κατασκευή τερματικού σταθμού στην Κύπρου. Εξάλλου στις 14 Απριλίου η Noble Energy υπέβαλλε συγκεκριμένη πρόταση στην κυπριακή πλευρά, χωρίς ωστόσο να έχει λάβει απάντηση. Εκτός αυτών, όμως, ο πρόεδρος της Noble Energy δήλωσε, κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης παρουσίασης στο Χιούστον ότι η ποσότητα του φυσικού αερίου στο «Οικόπεδο 12» υπολογίζεται σε 3 με 9 τρισ. κυβικά πόδια, παρά τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις που είδαν το φως της δημοσιότητας το τελευταίο χρονικό διάστημα, υπολογίζοντας ταυτόχρονα ότι κάτω από τα συγκεκριμένα κοιτάσματα φυσικού αερίου βρίσκονται κοιτάσματα πετρελαίου της τάξης των 3,6 δισεκατομμυρίων βαρελιών. Εκείνο, το οποίο πρέπει να διερευνηθεί από εδώ και πέρα είναι αν την αλλαγή στάσης της αμερικανικής εταιρείας προκαλούν τεχνικά ζητήματα που έχουν προκύψει ή οι πολιτικές πιέσεις που άσκησε στο προσκήνιο και στο παρασκήνιο η Άγκυρα για το θέμα της γεώτρησης στην κυπριακή ΑΟΖ ή ακόμη ενδεχόμενες τροποποιήσεις των γεωπολιτικών στρατηγικών που χαράσσουν και υλοποιούν υπερεθνικά πολιτικά και οικονομικά συστήματα στην ανατολική Μεσόγειο. Επίσης πρέπει να δοθεί ιδιαίτερα μεγάλη προσοχή στα νέα κριτήρια, τα οποία θέτει η Noble Energy, δηλαδή στην «ασφάλεια της αγοράς» και στην «οικονομική απόδοση».
